Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Peker E. (Yürütücü), Daloğlu çetinkaya İ., Kazezyılmaz alhan C., İlhan A.
İklim değişikliği ile birlikte, (i) azalan su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve (ii) ani yağışların kentsel altyapıya zarar vermeden yağmur suyunun bertaraf edilmesi konuları, kentsel su yönetiminde iki temel zorluk olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda hem alternatif su kaynağı üreten hem de yağış sularının tahliyesini kolaylaştıran yağmur hasadı yöntemi, her iki zorluğu aşmak için ortak bir çözüm sunmaktadır.
Mevcut yazında, yağmur suyunun şebeke suyunu ikame etme potansiyeline dair çalışmalar mevcuttur. Ancak, kentsel morfoloji alanında farklı kent dokularının yağmur suyu hasadı potansiyellerini karşılaştırarak kentsel planlama süreçlerini yönlendirecek bilimsel bir araştırma bulunmamaktadır. Buradan hareketle, bu proje önerisi, kentsel ölçekte yağmur suyu hasadı potansiyelini anlamak için hidro-mekansal bir model geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu modelin üretilmesi ve test edilmesi sürecinde, katılımlı yöntem ve teknikler kullanılacak ve modelin geçerliliği su yönetimi ve kentsel planlama uzmanları ile birlikte geliştirilecektir. İstanbul’un Kadıköy ilçesini merkeze alan bu araştırma, farklı kentsel dokularda yeşil altyapı elemanları ile yağmur suyu hasadı performansı arasındaki üçlü ilişkiyi inceleyen bir model geliştirmektedir. Literatürde, bu ilişkiyi aynı coğrafyada ele alarak farklı kent dokularını karşılaştıran bir çalışma bulunmamaktadır. Ayrıca proje, yaygın teknik modelleme süreçlerinden farklı olarak, sosyo-teknik bir yaklaşım benimseyerek modelin sonuçlarını ideal senaryoların ötesine taşımakta ve karar vericilerle birlikte yerele özgü hale getirmektedir. Bu sayede, katılımcı süreçlerle yerel bağlama duyarlı ve gerçekçi sonuçlar üretilmesi hedeflenmektedir.
Projenin yöntemi, sosyo-teknik bir araştırma yaklaşımı ile kurgulanmıştır. Araştırma, teknik modelleme bilgisi ile katılımlı süreçle elde edilecek sosyal bilgiyi birleştiren yedi etaptan oluşmaktadır. İlk olarak, Kadıköy Belediyesi sınırlarında farklı kentsel doku tiplerini belirlemek amacıyla tipo-morfolojik haritalama yapılacaktır. Bu aşamada, yapı tipleri, topoğrafya, açık ve yeşil alanlar ile sert zemin yüzeyler haritalanacaktır. İkinci aşamada, yağmur suyu yönetimi ve hasadı ile ilgili rol oynayan aktörlerin belirlenmesi için bir aktör haritası oluşturulacaktır. Üçüncü aşamada, katılımlı bir çalıştay düzenlenerek, yeşil altyapı elemanlarının kentsel doku tiplerine göre uygulanabilirliği tartışılacak ve bu tartışma modelleme sürecine yön verecektir. Dördüncü aşama, Environmental Protection Agency (EPA) tarafından geliştirilen SWMM modelinin kullanımıyla yağmur suyu yönetim modelinin kurulumu olacaktır. Bu model, kentsel alanlardan gelen akış miktarını ve yağmur suyu hasadı potansiyelini ölçmeye olanak tanıyacaktır. Beşinci aşamada, gelecekteki iklim değişikliklerine yönelik kısa ve uzun vadeli projeksiyonlar toplanarak, modelin veri setleri güncellenecektir. Altıncı aşamada, farklı kentsel dokular ve iklim senaryolarında yağmur suyu akış ve hasadının etkileri nicel olarak değerlendirilecektir. Son aşamada, katılımı bir çalıştayla model çıktıları planlama ve su yönetimi aktörleri ile birlikte değerlendirilecek ve sonuçlar imar planlama süreçlerine entegre edilecek bilgi formatına dönüştürülecektir.
Proje yönetimi süreci, proje hedeflerinin gerçekleştirilmesi için gerekli olan kaynakların, zamanın ve bütçenin etkin bir şekilde yönetilmesini kapsamaktadır. Proje, yedi aşamalı bir yol haritası ile tasarlanmıştır ve her aşama bir iş paketi olarak ele alınacaktır. Proje ekibi, her aşamanın sorumluluklarını üstlenerek, kapsamlı bir iş planı ile koordinasyonu sağlayacaktır. Kadıköy Belediyesi ve diğer ilgili aktörlerle sürekli iletişim ve işbirliği içinde olunarak, her aşamanın gereksinimlerine uygun çözümler geliştirilecektir. Proje yönetimi kapsamında, risklerin değerlendirilmesi ve yönetilmesi için düzenli olarak ilerleme toplantıları düzenlenecek, proje hedeflerinin zamanında ve bütçe dahilinde gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Bu sistematik yaklaşım, projenin tüm aşamalarında belirlenen hedeflere ulaşılmasını sağlayacaktır.
Proje, kentsel alanlarda su yönetimi ve sürdürülebilirlik konusunda önemli yaygın etkiler yaratmayı hedeflemektedir. Proje, imar planlarına yağmur suyu hasadını entegre etmek isteyen belediyeler için yol gösterici bir örnek oluşturacak ve diğer ülkeler veya bölgeler için referans niteliğinde olacaktır. Projenin uygulanmasıyla, yağmur suyu hasadı yöntemi sayesinde su kaynaklarının daha verimli kullanılması sağlanacak, böylece su kaynakları üzerindeki baskı azaltılacaktır. Bu durum, su kesintileri karşısında yerel halkın kırılganlığını azaltarak yaşam kalitesini artıracaktır. Ayrıca, yağmur suyu hasadının yaygınlaşması, olası sel ve taşkın risklerini azaltarak kentlerin afetlere karşı dayanıklılığını artıracaktır. Ek olarak, enerji güvenliği açısından, yağmur suyu hasadı ile şebeke suyundan tasarruf sağlanarak enerji maliyetleri azaltılacak ve enerji kaynaklarının daha verimli kullanılması sağlanacaktır.