Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Erden topal Y. (Yürütücü), Karakaya G. , Topal Ç. , Taylan O.
Küresel nüfus artışı ve fosil yakıt kullanımı, enerji arz güvenliği ve çevresel riskleri artırarak ülkeleri yenilenebilir enerjiye yönelmeye teşvik etmektedir. IEA verilerine göre, 2023’te enerji talebi artışı büyük oranda fosil yakıtlarla karşılanmış, ancak enerji verimliliği ve YE kullanımı talep artış hızını düşürmüştür. Türkiye, Paris Anlaşması çerçevesinde sanayide karbonsuzlaşma hedeflerine odaklanmıştır. Türkiye’nin enerji üretiminde yerli YE kaynaklarının payı artarken, ithal fosil yakıt bağımlılığı sürmektedir. Sanayide karbon azaltımı için politika önerileri ve yönetişim modeli geliştirilmesi kritik bir ihtiyaçtır. Bu bağlamdan hareket proje önerimiz ise sanayide ısıl enerji ihtiyacının yerli ve yenilenebilir kaynaklarla karşılanmasını önceleyerek, fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede endüstriyel süreçlerde ısıl güneş enerjisi (SHIP) uygulamalarının yaygınlaştırılması kritik bir adım olacaktır ve çalışmanın en önemli katkısı SHIP teknolojilerinin yaygınlaşmasını desteklemek olacaktır. Projenin özgün değeri, Türkiye sanayisinde karbonsuzlaştırma sürecinde SHIP’in rolüne odaklanan ilk kapsamlı çalışma olmasıdır. Literatürde sanayi sektöründe elektrifikasyon üzerine çok sayıda çalışma bulunurken, endüstriyel ısı enerjisi için güneş enerjisi çözümlerinin incelenmesi sınırlıdır. Bu projenin ana hedefi, sektörel öncelikler ve akıllı uzmanlaşma çerçevesinde kanıta dayalı politika önerileri geliştirerek sanayi enerji dönüşümünde bir rehber niteliği taşımaktır. Çalışmanın araştırma sorusu “Türkiye’de sanayide karbonsuzlaştırma kapsamında SHIP uygulamalarının yaygınlaştırılması için hangi politikalar geliştirilmelidir?” sorusu olacaktır. Temel hipotezimiz ise, Türkiye’de sanayide karbonsuzlaştırma sürecinde SHIP uygulamalarının yaygınlaşması için politikalar tasarlanmasının destekleyici nitelikte olacağı ve bu politika tasarım sürecinin ise, Türkiye’nin sanayi üretim dinamiklerinin kendine has özellikliklerini dikkate alarak hazırlanan bir yönetişim modeli ile yapılmasınının gerekli olduğudur. Proje çıktısı olarak, öneri kapsamında, sanayide karbonsuzlaştırma sürecinde SHIP‘in yaygınlaşmasını teşvik edecek bir yönetişim modeli geliştirmek öngörülmektedir. Projenin alt hedefleri ise (i) Türkiye sanayisinde mevcut enerji görünümünü ve karbonsuzlaştırma politikalarını analiz etmek,(ii) Sanayide ısıl enerji ihtiyacının YE çözümleriyle karşılanma potansiyelini değerlendirmek, (iii) SHIP için potansiyel sektörleri belirlemek (iv) Politika önerileri geliştirerek sanayide karbonsuzlaştırmayı hızlandırmak olarak belirlenmiştir.
Proje üç ana veri toplama ve analiz yöntemi kullanacaktır: (i) Niteliksel Analiz: Derinlemesine uzman mülakatları ve Gömülü Kuram (i) Niceliksel Analiz: AHS yöntemiyle SHIP uygulamalarının yaygınlaşmasını etkileyen faktörlerin önem derecelerinin belirlenmesi (iii) Ön Fizibilite ve Tekno-Ekonomik Analiz: System Advisor Model (SAM) kullanılarak yoğunlaştırılmış güneş enerjisi sistemlerinin uygulanabilirliği örnek uygulamalar seçilen vakalar üzerinden incelenecektir.
Bu projenin yaygın etkisi, sanayi sektöründe YE çözümlerinin yaygınlaştırılmasına doğrudan katkı sağlayacak ve Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedeflerine ulaşmasında önemli bir rol oynayacak olmasıdır. Proje çıktıları, sanayide karbonsuzlaştırma politikaları geliştiren kamu kurumları, sanayi bölgeleri ve YE yatırımcıları için yol gösterici olacaktır. Ayrıca, SHIP uygulamalarına yönelik akademik literatüre de önemli katkılar sunacaktır. Bu proje, yürütücünün kariyerine yapacağı en temel katkı, nitel ve nicel araştırma becerilerini geliştirme ve birlikte kullanabilme fırsatı sunmasıdır. Yürütücü, doktora sırasında yenilenebilir enerji (YE) politikalarına odaklanmış olup, proje kapsamında çok kriterli karar verme (ÇKKV) ve analitik hiyerarşi süreci (AHS) yöntemlerini kullanarak yeni metodolojik deneyimler kazanacak, teorik düzeyde fikri olan gömülü kuram yönteminin pratik uygulamasını da tecrübe etme imkanı yakalayacaktır. Ayrıca, mühendislik alanındaki uzman araştırmacılarla işbirliği yaparak ön fizibilite ve tekno-ekonomik analiz süreçlerinde yetkinliklerini artıracaktır. Proje, yürütücüye, araştırmacılara ve bursiyerlere interdisipliner çalışma pratikleri kazandırarak YE ve sanayide karbonsuzlaştırma alanında öncü bir kariyer geliştirme imkanı tanıyacaktır.